Phân tích hậu định với R

Bài viết này xuất phát từ nhận định cũng như câu hỏi của Thầy Emu Trần (Trần Bình Đà) khi mình có đăng mấy hình ảnh về biểu đồ hộp thể hiện một số chỉ tiêu sinh trưởng của cây Keo lá liềm được thử nghiệm ở các CTTN khác nhau. Khi đó mình cũng mới dừng lại ở việc phân tích thống kê đơn giản, tức là dừng lại ở việc kiểm sự khác biệt có ý nghĩa thống kê hay không giữa các CTTN về một số chỉ tiêu nghiên cứu, mà chưa đi sâu kiểm tra xem giữa các các công thức nào (so sách cặp đôi) có sự sai khác có ý nghĩa thống kê.

Trong phạm vi bài viết này, mình giới thiệu cách phân tích hậu định trong phân tích phương sai (soạn theo bài giảng của GS Nguyễn Văn Tuấn), vừa là để trả lời câu hỏi rất hữu ích và ý nghĩa của Thầy Emu Trần. Nhân đây cũng xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến GS Nguyễn Văn Tuấn đã có những bài giảng, tài liệu... giới thiệu về R, nghiên cứu khoa học rất hữu ích và là người truyền lửa về nghiên cứu khoa học cho thế hệ sau, người luôn trăn trở cho nền giáo dục, khoa học nước nhà. Và được xin gửi lời cảm ơn về tất cả, không hẳn chỉ là câu hỏi rất chi là hữu ích của Thầy Emu Trần (Emu Trần Theo thầy thấy, kết quả trên của em không có sự khác biệt có ý nghĩa cho cả các công thức và ĐC. Kết quả TB của ĐC có cao hơn các CT, nhưng dao động của số liệu thì không cho thấy có sự khác biệt. Em thử phân tích hậu định bằng Kruskal xem sao) (trích từ facebook Emu Trần).

Trước tiên mình vẽ hình mà bữa trước mình có đăng và từ đó gợi mở ra nhiều điều.

Codes để vẽ hình như sau:

> Age1.2tp2=ggplot(data=Age1.2tp, aes(Age1.2tp$CTTN, y=stump_diameter))+ geom_boxplot(aes(fill=CTTN), outlier.colour="red", outlier.size=2.7)+ theme_bw()+ theme_classic()+ xlab("CTTN")+ ylab("tree height, m")+ggtitle("A. crassicarpa 14 months of age in Trieu Phong")+ geom_rangeframe()+ theme_tufte()+ scale_y_continuous(breaks=extended_range_breaks()(Age1.2$stump_diameter))+ theme(legend.position="top")+ coord_flip()

> Age1.2tp2

Kết quả kiểm tra thống kê:

Biểu đồ hộp trên cho ta cái nhìn tổng quan về chỉ tiêu sinh trưởng đường kính gốc của cây Keo lá liềm về một số thông tin như: Bách phân vị 75%, 50%, 25%, outlier (chấm đỏ)...

Kết quả cho CT3 như sau:

> summary(TP_CT3_1.2)          Local          Age        CTTN     stump_diameter  Cam_Duong  :  0   Min.   :1.2   CT 1:  0   Min.   :0.320   Le_Thuy    :  0   1st Qu.:1.2   CT 2:  0   1st Qu.:2.147   Trieu_Phong:110   Median :1.2   CT 3:110   Median :2.580                     Mean   :1.2   DC  :  0   Mean   :2.675                     3rd Qu.:1.2   DC  :  0   3rd Qu.:3.250                     Max.   :1.2              Max.   :4.650    tree_height     canopy_diameter   main_trunk     bough_50_cm    Min.   :0.3500   Min.   :0.500   Min.   :1.000   Min.   :0.000   1st Qu.:0.7000   1st Qu.:0.900   1st Qu.:2.000   1st Qu.:2.000   Median :0.9100   Median :1.140   Median :4.000   Median :2.000   Mean   :0.9543   Mean   :1.162   Mean   :3.555   Mean   :2.318   3rd Qu.:1.2000   3rd Qu.:1.350   3rd Qu.:5.000   3rd Qu.:3.000   Max.   :2.0000   Max.   :3.550   Max.   :8.000   Max.   :5.000     phan_than        song_chet stump_diameter_growth tree_height_growth  Min.   :0.0000   Min.   :1   Min.   :0.270         Min.   :0.2900     1st Qu.:0.0000   1st Qu.:1   1st Qu.:1.792         1st Qu.:0.5800     Median :0.0000   Median :1   Median :2.150         Median :0.7600     Mean   :0.1273   Mean   :1   Mean   :2.229         Mean   :0.7958     3rd Qu.:0.0000   3rd Qu.:1   3rd Qu.:2.710         3rd Qu.:1.0000     Max.   :1.0000   Max.   :1   Max.   :3.870         Max.   :1.6700     canopy_diameter_growth  litter_fall     Min.   :0.4200         Min.   :0.0000   1st Qu.:0.7500         1st Qu.:0.1000   Median :0.9500         Median :0.1200   Mean   :0.9675         Mean   :0.1265   3rd Qu.:1.1300         3rd Qu.:0.1600   Max.   :2.9600         Max.   :0.2300

Có thể diễn giải kết quả cho CT3 như sau: Chỉ tiêu đường kính gốc (bôi vàng), có 75% đối tượng cây Keo lá liềm điều tra có sinh trưởng đường kính gốc bằng 3,25 cm hoặc nhỏ hơn (3rd Qu.:3.250); có 50% đối tượng có sinh trưởng đạt 2,67 cm hoặc nhỏ hơn và có 25% đối tượng có sinh trưởng đường kính gốc đạt 2,147cm hoặc nhỏ hơn (1st Qu.:2.147).

Để  kiểm tra thống kê về chỉ tiêu sinh trưởng đường kính gốc cây Keo lá liềm ở 04 CTTN có khác nhau rõ rệt hay không (có ý nghĩa thống kê với mức độ tin cậy 95%)?  Ta sử dụng phân tích phương sai (ANOVA) để kiểm tra.

Trong R có thể sử dụng lệnh như sau:

> stump=aov(stump_diameter~CTTN) > summary(stump) Kết quả như sau:              Df Sum Sq Mean Sq F value  Pr(>F)   CTTN          3   7.67   2.555   4.413 0.00482 ** Residuals   243 140.70   0.579                   --- Signif. codes:  0 ‘***’ 0.001 ‘**’ 0.01 ‘*’ 0.05 ‘.’ 0.1 ‘ ’ 1

Kết quả cho thấy, trị số pvalue = 0,00482 < 0,05 (Ft = 4,413 > Flt = 2,06), tức là có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với mức độ tin cậy 95% giữa các CTTN về sinh trưởng đường kính gốc của cây Keo lá liềm. Tuy nhiên, kết quả không cho ta biết sự khác biệt giữa công thức nào với công thức nào? Ta có 06 nhóm: ĐC-CT3, ĐC-CT2, ĐC-CT1, CT3-CT1, CT3-CT2 và CT2-CT1. Vậy câu hỏi đặt ra là sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về giữa nhóm công thức nào?

Để trả lời câu hỏi này, chúng ta có thể sử dụng phân tích hậu định, tức là phân tích hậu định trong phân tích phương sai.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra hiện nay là có nhiều phương pháp phân tích hậu định như: Fisher’s method (LSD), Bonferroni’s method, Duncan’s mutiple range test, Scheffe’, Tukey’s Honest Significant Difference, Dunnett’s test... Vậy phương pháp nào thích hợp nhất?

Trong phạm vi bài viết mình có sử dụng phương pháp Tukey’s Honest Significant Difference (TukeyHSD) trong R để kiểm tra. Phương pháp TukeyHSD được xem là một trong những phương pháp thích hợp nhất hiện nay trong phân tích hậu định nói chung giữa nhiều nhóm nghiên cứu.

Kết quả như sau:

> stump=aov(stump_diameter~CTTN)

> TukeyHSD(stump)   Tukey multiple comparisons of means     95% family-wise confidence level Fit: aov(formula = stump_diameter ~ CTTN) $CTTN                 diff         lwr        upr     p adj CT 2-CT 1 -0.2674558 -0.63761365 0.10270205 0.2441079 CT 3-CT 1  0.0912766 -0.25175065 0.43430384 0.9014797 DC-CT 1   -0.3787234 -0.91386696 0.15642015 0.2614210 CT 3-CT 2  0.3587324  0.05906615 0.65839864 0.0116606 DC-CT 2   -0.1112676 -0.61970717 0.39717196 0.9420240 DC-CT 3   -0.4700000 -0.95904156 0.01904156 0.0646052

Kết quả cho thấy, chỉ có CT3-CT2 là có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê với độ tin cậy 95% về chỉ tiêu sinh trưởng đường kính gốc. Các so sánh còn lại chưa có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê (giá trị pvalue > 0,05). Theo đó, đường kính gốc ở CT3 cao hơn có ý nghĩa 0,36cm, dao động từ 0,06cm đến 0,66cm so với CT2.

Ngoài ra, chúng ta có thể so sánh sự khác biệt đó bằng biểu đồ với lệnh sau:

> plot(TukeyHSD(stump), ordeder=T)

Kết quả hình trên có thể giải thích như sau: Trên biểu đồ cho thấy những
cặp đôi CT nào không cắt đường giá trị 0,0 (nét đứt) thì cặp đôi so sánh đó có
ý nghĩa thống kê, tức là lệch hẳn về phía (âm, dương) của đường giá trị. Ta
thấy, chỉ có CT3-CT2 không cắt ngang đường nét đứt, tức là có sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê. Còn lại là không có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê.

Read More

Đời không như mơ

Khó có thể dùng những câu từ nào thích hợp để diễn tả được những cảm xúc trong tôi lúc này. Bởi, xúc cảm buồn nhiều hơn là vui, nhưng vẫn phải cố gắng bỏ qua mà sống, mà làm việc. Ai cũng có công việc của ai. Điều đó là hiển nhiên. Ngay khi có công việc chung, điều đó cũng hiển nhiên, nhưng chỉ trên danh nghĩa (giấy tờ). Bởi trách nhiệm của chúng ta còn quá ư là “kém”. Kiểu “cha chung không ai khóc”, “cơm ai người nấy ăn, việc ai người ấy làm”... Với cách suy nghĩ đó, chúng ta đang tự làm “xấu” mình đi cả về “lý” lẫn về “tình”.

Lý

 “Lý” ở đây có thể hiểu là về chuyên môn, tức anh đùn đẩy trách nhiệm hoặc làm “cho có” thì sao có thể phát triển được. Nghĩa là, anh đang an phận thủ thường với những gì mình đang có, trong khi thời cuộc đang thay đổi chóng mặt. Trong công việc, với tư duy “việc ai người nấy làm” thì sẽ khó phát triển được, bởi “một cánh én nhỏ chẳng làm nên mùa xuân”. Một ông nọ, bà kia không thể một mình xây dựng và phát triển một vấn đề, lĩnh vực... thay vào đó là sự chung tay, chung sức của tất cả các thành viên trong một nhóm, một lab hay một cơ quan. Tuy nhiên, ai cũng nghĩ vậy nói vậy, nhưng giữa lời nói và hành động (thực tế) là cả một khoảng cách đã ăn sâu vào tiềm thức biết bao người. Chính những con người ấy, môi trường ấy đã tạo nên một lớp những con người “dối trá”.

Dối trá trong lời nói và trong hành động. Việc nói một đằng làm một nẻo quả không xa lạ gì với chúng ta, ngay lớp trẻ hiện nay, bởi thế hệ trước suy nghĩ và hành động như vậy, chuyện lớp trẻ học theo là lẽ đương nhiên. Và trong công việc cũng vậy. Như vậy, việc nói và làm để “đối phó” sẽ để lại hậu quả như thế nào chắc ai cũng rõ. Xin bỏ ngỏ như vậy để chúng ta cùng suy nghĩ.

Tình

“Tình” ở đây là tình cảm (tình con người, đồng nghiệp chứ không phải tình cảm nam nữ). Trong môi trường làm việc, văn hóa của người Việt khó có thể bỏ qua chuyện tình cảm. Đó là một trong những lý do làm cho công việc, sự phát triển chung còn yếu, kém. Sự “cả nể”, “nể nang” nhau trong công việc chung. Khổ nỗi, “được đằng chân, lân đằng đầu”, nói cho nhau nghe, kể cho nhau nghe và nói nhiều đâm chán, ngán... chỉ làm mất thời gian của nhau, chứ chẳng giải quyết được gì thêm, bởi con người có tính tiến thủ sẽ không bao giờ như vậy. Và sẽ như thế nào nếu chúng ta vẫn “nể nang” nhau trong công việc chung? Xin được bỏ ngỏ để mọi người cùng suy nghĩ thêm.

Đời không như mơ

Xã hội như vậy. Chế độ như vậy và ở đâu cũng như vậy. Bạn đang đứng giữa dòng chảy, việc xuôi hay ngược dòng đó là sự lựa chọn và quyết định ở mỗi chúng ta, tùy thuộc vào mỗi hoàn cảnh. Bởi, chúng ta không có sự lựa chọn đứng yên giữa dòng hay sang ngang được. “Đời không như là mơ/Nên đời thường giết chết mộng mơ” [1].

=============================

[1] Bài hát: Đời không như là mơ. Sáng tác: Trần Tử Thiêng.

Read More

Dựa vào nhau mà sống

Đang ngồi uống nước trà đá. Quán trà đá vẻ hè ngã 3 đường vào phố Linh Đường (Linh Đàm). Ngồi uống trà đá, chờ một anh đi đá bóng cùng để đi nhờ xe vào sân bóng. Ngồi uống nước, ngắm nhìn dòng người đông đúc, chật chội cố gắng tìm cách luồn lách để vượt qua thật nhanh những điểm giao cắt, hay đèn xanh đèn đỏ. Trong tình cảnh đó, nhìn thấy cảnh sát giao thông (CSGT) đang chỉ dẫn, điều khiển các phương tiện tham gia giao thông ngược xuôi khi qua ngã 3. Kỳ lạ. Có một con xe cẩu đi từ trong phố Linh Đường ra, gần đến ngã 3 ông CSGT bắt dừng lại, không cho đi tiếp, trong khi ngã 3 không ùn tắc gì cả hay bên ngoài đường giải phóng có xe hạng to đi vào. Xe máy, xe con bên dưới xe cẩu vẫn vượt lên bình thường. Rồi xe con từ ngoài vào hay bên đường (phía dưới đường trên cao) đi vào phố Linh Đường, CSGT vẫn cho các phương tiện lách về phía bên trái đường (qua con xe cẩu) để đi. Ngồi nghĩ, không biết ông CSGT này đang bực dọc gì mà “giam” con xe cẩu không cho đi, cho dù xe cẩu không vi phạm gì cả. Tuy nhiên, giam chừng 10 phút sau thì CSGT cho xe cẩu đi.

Xe con bên dưới vượt lên trước xe cẩu (Tâm An) bị dừng một cách vô cớ

Xe con phải đi ngược chiều, lách qua xe cẩu để đi vào phố Linh Đường

Tiến gần vào quán trà đá vỉa hè, tưởng CSGT vào uống nước, hóa ra gặp một chú đang ngồi đó. Ngồi bên cạnh quán trà đá. Chú đứng dậy, tiến ra bên sát đường nơi CSGT đang đứng. Vừa bước ra, tôi không nghe rõ chú nói những gì (chắc nói CSGT thông cảm gì đó).

-       Tôi không có họ hàng gì với anh, không phải anh em nên không thông cảm với anh, à Bác. - CSGT nói to.

-       Anh đứng giữa đường thách tôi lập biên bản, lỗi xe của anh quá rõ. Một, anh tự đánh xe đi (đánh xe đến trụ cơ CSGT gì đó). Hai, tôi gọi xe cẩu đến. Anh tự đánh xe đi sẽ tiết kiệm 2,5 triệu, còn không phải chi 2,5 triệu khi tôi gọi xe cẩu đến. - CSGT nói một chàng.

-       Một lúc sau. Anh thông cảm cho. - Chú lái xe nói.

-       Tôi không thông cảm cho anh, à Bác được chưa. Rồi 1 anh CSGT tiến gần tới nói, Bác không chửi, không văng tục trước sao chúng tôi chửi lại Bác. Hóa ra, giữa người tham gia giao thông và CSGT có cãi cọ, chửi bới nhau về vấn đề gì đó.

Chưa xong chuyện. Chú lái xe đi ra gọi điện cho ai đó (trợ giúp) nói, nó đang giữ xe không cho đi, rồi gì đó nữa tôi không nghe rõ khi chú đi ra xa nói chuyện. Một lúc sau CSGT quay lại nói, Bác đi vào trong này với tôi. CSGT đi trước, bác đi sau vào chốt đường sắt. Không biết chuyện gì xảy ra trong đó, chắc là vào giải quyết tình cảm, lập biên bản, nộp tiền... hay gì đó mà những người trong cuộc mới hiểu rõ được.

Ngồi uống nước. Quay sang hỏi chị bán nước. Hóa ra xe hết đăng kiểm. Kỳ thực, chắc là gặp vấn đề gì đó CSGT mới bắt dừng xe, mới biết xe hết đăng kiểm. Chứ vào cung giờ đó, lo điều khiển người tham gia giao thông đã mệt, còn hơi sức đâu mà để ý xe hết đăng kiểm hay không (đăng kiểm dán ngay trên kính trước xe). Một lúc sau, chừng 10 phút, chú cầm một tờ giấy, gập gọn lại nhét túi ngực, lên xe đánh đi. Xong chuyện. Chắc là biên lai nộp phạt do vi phạm khi tham gia giao thông.

Thực tình mà nói, phải có máu mặt CSGT và người tham gia giao thông mới giằng co, chửi bới nhau giữa nơi công cộng như vậy. Nhưng rốt cuộc, sau sự tình như vậy, cách giải quyết tối nhất, hữu hiệu nhất vẫn là “nộp phạt”. Cho dù anh có to tiếng (mạnh mồm), văn minh, lịch sự hay không vẫn phải “nộp phạt”. Ngay như lúc đầu, CSGT đưa ra 2 phương án, một là Bác lái xe tự đánh đến trụ sở, hai là gọi xe cẩu đến. Nhưng cuối cùng vẫn giải quyết gọn nhẹ, đơn giản là nộp phạt ngay tại chỗ hay ký nhận biên bản rồi nộp phạt sau, chứ không áp dụng 1 trong 2 trường hợp trên.

Thiết nghĩ, cuộc sống này đều có mối quan hệ tương hỗ, dựa vào nhau mà sống. Ngay trường hợp CSGT và người tham gia giao thông cũng phải dựa vào nhau mà sống. 

Read More

Sống chết mặc ai (tiếp)

Đầu tuần, anh có đọc mail tôi gửi từ thứ 6 tuần trước. Đọc thư anh trả lời mà tôi chẳng biết nói mần răng nữa. Thực sự tôi đã thất vọng hoàn toàn. Trời ơi. Anh nói, “anh sẽ cố gắng tập trung hơn, nhưng trước mắt anh dành thời gian giải ngân, còn các chuyên đề anh sẽ dần hoàn thiện”. Đến thời điểm này mà anh vẫn cứ bình chân như vại. Nếu theo chỉ đạo, cuối tháng này (hôm nay đã là 10/10) nghiệm thu các chuyên đề. Anh nói vậy, tôi sẽ “bói” đâu ra sản phẩm mà tổ chức nghiệm thu đây. Hay trong anh chỉ nghĩ, nhiệm vụ của anh chỉ có 3 cái chuyên đề thôi uh? Tôi chẳng thể hiểu được anh nữa. Kế hoạch tôi xây dựng, gửi TP, gửi các anh em trong nhóm, có vấn đề gì thì trao đổi: chỗ này chưa phù hợp, điều chỉnh cho phù hợp với từng thành viên... Gửi cho anh, cho mọi người đến một câu anh có nhận được thư thôi cũng chẳng có, huống chi trông chờ anh đọc kế hoạch, anh có ý kiến cho bản kế hoạch. Trong khi, tôi cứ nghĩ làm kế hoạch, mọi người ok kế hoạch, vậy cứ thế mà làm. Ai cũng có trách nhiệm theo kế hoạch đó. Nhưng tôi đã nhầm to. Kế hoạch chỉ làm cho có, chứ mấy ai quan tâm làm theo kế hoạch đó bao giờ. Nghĩa là bản kế hoạch đó chẳng có chút giá trị nào, ngoại trừ làm cho có (thủ tục).

Tại sao tôi nói vậy uh? Ngay họp giao ban chuyên môn, lãnh đạo còn kêu trông chờ gì vào tờ kế hoạch, mà phải đốc thúc mọi người. Chứ cứ ngồi chờ kế hoạch, đến hẹn không có thì mần răng? Lãnh đạo nghĩ vậy, huống chi những người thực hiện. Vậy sinh ra kế hoạch thực hiện hàng quý, hàng năm để làm chi? Trang trí cho đẹp thôi uh?

Thực sự mà nói, giờ tôi chẳng có thời gian để viết vài dòng tâm sự ra đây. Bởi tôi dành thời gian đó chủ động hoàn thiện nhiệm vụ cho xong, nhưng khổ nỗi, ai cũng kêu là phối hợp người này người nọ. Nhưng đó chỉ trên danh nghĩa mà thôi, chứ thực tế thì hoàn toàn khác. Nhưng tôi đã cố gắng kìm nén (những bức xúc) để viết ra đây, trước như một lời tâm sự để giải khuây cho đỡ bực tức, sau lưu đó làm kỉ niệm, quan trọng hơn lấy đó làm bài học cho việc phối hợp, hợp tác trong công việc thường nhật, cũng như ở các đơn vị khác (hợp tác).

Như hôm trước có nói, tôi nghĩ đó là bài chót tôi viết về anh, viết về vấn đề mà anh em đang phối hợp chung. Nhưng xin rút lại rằng, đó chưa thể là bài chót trong chuỗi bài viết về những vấn đề bất cập trong tôi, anh và vấn đề chung. Nói ra mà càng bực. Nhưng không thể không nói ra, bởi cứ dồn nén lại, chẳng biết chuyện gì sẽ xảy ra tiếp theo. Cũng phải thú thực một điều, trong tôi giờ đã mất hết niềm tin ở mọi người (không phải tất cả). Ở môi trường tập thể, phải nghĩ đến cái chung, ấy vậy mà chẳng ai quan tâm cả. Tôi còn nhớ như in, cái ngày anh và một anh nữa (có 3 anh em trong nhóm), làm khó dễ tôi, gọi riêng tôi ra nói chuyện, chỉ trích tôi này nọ. Thực ra khi đó, tôi được giao giải ngân một mảng, tôi đã hoàn thiện, nhưng do điều chỉnh gì đó nên phải làm lại. Trong khi tôi bận việc khác, ấy vậy các anh kêu tôi là không đả động gì, không có trách nhiệm... Ôi chao, giờ mà tôi lấy tình cảnh bây giờ nói lại cho trường hợp đó chắc các anh sẽ ái ngại lắm về vấn đề đó. Mà không. Chắc giờ cái dây thần kinh “ái ngại” đó của mọi người có thể bị đứt hoặc chai lì mất rồi.

Sống có trách nhiệm hơn

Giờ tôi mới nghiệm ra một điều “sống chết mặc ai” ở cái môi trường này. Tiêu đề mà tôi lấy làm bài viết trước. Trước đó cũng liên quan đến anh, tôi lấy tiêu đề “ai chết mặc ai”, để bày tỏ, thậm chí là lột tả phần nào những bất cập mà tôi đang phải đối mặt trong công việc hàng ngày. Bởi khi công việc được “dồn” cho một ai đó, tức là “đùn đẩy” sang cho một ai đó chịu trách nhiệm chính, nghiễm nhiên là người đó chịu trách nhiệm hoàn toàn. Những người tham gia chỉ mang tính chất cho vui. Bởi ai cũng nghĩ đó chẳng phải việc của mình, tham gia hỗ trợ, giúp được đến đâu thì giúp, thậm chí chỉ làm, giúp cho có, cho xong chuyện.

Nhiều khi tôi nghĩ, mọi người sống với mình như thế nào thì mình sống như vậy. Có lẽ nên thế thật. Bởi mình nghĩ đến cái chúng, nghĩ cho họ cũng là nghĩ cho mình, tôn trọng họ cũng là tôn trọng mình. Nhưng ai nghĩ cho mình, ai tôn trọng mình đây? Khi khó khăn thì đùn đẩy trách nhiệm. Lẽ sống ở đời vậy uh? Sống phải có trách nhiệm với chính mình, với những gì được giao chứ? Đằng này, cái gì cũng hay. Thực sự trong tôi lúc này, càng nói càng bực hơn mà thôi. Tốt hơn hết, ít nói, hành động nhiều hơn. Bởi, nói cũng được một chút rồi, coi như thế cũng tạm tạm cho đỡ bực dọc. Hãy hành động, “hành động một mình”, bởi chẳng ai quan tâm mình dành thời gian, khổ sở như thế nào... cho công việc. Cái mà người ta quan tâm, đã có “thằng” đứng ra chịu trách nhiệm cứ thế mà nạt, đến ngày đó, cứ lôi ra mà đe, mà “trảm” đầu tiên. Còn những người liên quan chẳng cần quan tâm làm gì.

Lẽ sống là thế đó. Kế hoạch cho to, hoành tráng, cho đẹp. Nhưng chỉ làm trang trí cho vui, gọi là có. Anh em ban đầu thì vui vẻ, hớn hở, đến khi khó khăn mới biết “ông tôi” thế nào. “Còn tiền còn bạc còn đệ tử/Hết tiền hết gạo hết ông tôi”. Mày chết mặc mày. Đúng là “sống chết mặc ai”.

Read More

Sống chết mặc ai

T

rong phạm vi bài viết này khác hẳn bài Ai chết mặc ai, buồn có, vui có, thoải mái có.

Hết đợt này đến đợt khác, tôi cứ ngóng trông hoài, đôi khi nghĩ lại chẳng biết mình ngóng trông, chờ đợi gì ở ai? Đâu phải tôi lắm chuyện đâu. Tôi nghĩ đến cái chung mà phải tranh thủ, cố gắng hoàn thiện cho xong. Trong khi thời gian cứ dần trôi mà anh chẳng quan tâm đoái hoài gì tới công việc. Phải chăng, anh nghĩ nghiễm nhiên tôi đã nhận trách nhiệm chính về chuyên môn thì mặc tôi. Trước đó, có dịp nhiều ít tôi đã tâm sự đủ mọi chuyện có liên quan đến công việc, nghĩ anh hiểu phần nào. Nhưng không. Càng thấy anh chẳng mảy may gì tới nó. Trong tôi lúc nào cũng suy nghĩ, sốt xình xịch, thậm chí chạy đua với thời gian để có thể hoàn thiện tốt nhất cả về tiến độ và chất lượng. Bởi anh và tôi hiểu hơn ai hết về nó - công việc chung mà anh và tôi tham gia cùng.

Sau một thời gian tôi đã nghĩ nhiều và đi đến quyết định mặc anh, chẳng trông chờ gì ở anh. Cứ chủ động là tốt hơn hết. Nghĩ vậy. Làm vậy. Nhưng tôi chẳng đành lòng. Tôi phải cố nhẫn nhịn. Nghĩ về cái chung. Chứ tôi cứ chây ì “sống chết mặc ai” thì sẽ ra sao? Trưa nay đi ăn cơm, có tâm sự (tiếp) với một người bạn. Nào là cứ bảo thời gian này em cần, sang báo cáo trực tiếp với sếp... bạn góp ý. Nghĩ cũng đúng. Nhưng ai đời lại làm vậy, có gì bảo nhau đã, không được mới phải như vậy. Chứ tốt đẹp gì hễ một tí lại sang báo cáo này nọ cho mất thời gian, cho mệt. Trong khi mọi người lại nghĩ không tốt cho cả hai (không bảo ban nhau được, làm việc nhóm kém...).

Đầu giờ chiều. Tôi quyết định gửi thư (mail) cho anh. Trao đổi ở mức nhè nhẹ, tức là cần anh hợp tác, cố gắng hơn trong thời gian tới để đảm bảo chất lượng, tiến độ công việc. Chứ chẳng dám nói này nọ hay trách gì ở anh. Tôi đã cố gắng lắm mới quyết định gửi thư cho anh. Trước đó, có suy nghĩ rằng “mặc kệ”, anh muốn làm gì thì làm. Tôi chẳng quan tâm. Xem anh xử sự như thế nào? Trách nhiệm của anh đến đâu?... Nhưng tôi nhầm to. Anh vẫn chẳng đoái hoài gì đến “nó”, cứ như chẳng “cần kíp” hay chẳng có âu lo gì về nó. Thời gian dần trôi qua, cái ngày ấy sớm muộn rồi cũng tới, nhưng công việc đâu có chạy theo thời gian đâu. Trong khi một mình tôi chẳng thể làm nên trò trống gì được. Nếu cứ vậy, công việc không xong thì khi đó mọi người chẳng thể trách ai khác ngoài tôi. Bởi tôi được giao phụ trách chính, tức có trách nhiệm đốc thúc mọi người trong nhóm (giao theo kế hoạch) làm từng nội dung, vấn đề đã được giao.

Khi đó, không thể đổ trách nhiệm cho người này người khác được. Tại anh không xong nên tôi không thể hoàn thiện được... Không thể như vậy được. Và cũng chẳng ai có thể chấp nhận được điều đó phải không? Nghĩ đến cái chung, nghĩ đến anh cũng là nghĩ cho tôi. Hy vọng anh sẽ hợp tác trên tinh thần trách nhiệm chung cao nhất.

Tôi cũng hy vọng đây là lần chót tôi viết vài lời tâm sự như thế này về anh trong nhiệm vụ này. Chứ tôi không dám chắc sẽ không đề cập về vấn đề nào khác có liên quan tới anh nữa. Bởi anh em cùng nhóm, cùng phòng không thể không cùng nhau làm chung, riêng một vấn đề gì có liên quan đến công việc, chuyên môn.

Trong bài viết, tôi sử dụng nhiều từ “tôi”. Thực sự không muốn đề cập đến “cái tôi” cá nhân, nhiều khi đáng ghét này. Nên rất mong 2 từ “thông cảm” từ quý bạn đọc.

Read More